Nederlandse overheid en tv-programma Ontvoerd: twee handen op één buik?

Ouders, grootouders, journalisten en andere bezorgde burgers onderzoeken de samenwerking tussen het tv-programma Ontvoerd en de Nederlandse overheid door middel van Wob-verzoeken aan het ministerieJenV, het MinBZ, het Ministerie van Defensie, het OpenbaarMinisterie / PaG en de NationalePolitie.

In de Wob-verzoeken aan de verschillende bestuursorganen zijn alle documenten opgevraagd waarin informatie staat afkomstig van, gericht aan of over ondersteuning  c.q. samenwerking met #SimpelMedia Ontvoerd in zaken van Simpel Media Ontvoerd vanaf 2012. 

En waarom?

Transparantie over de relatie tussen Simpel Media #Ontvoerd en de overheid achten we van groot maatschappelijk belang. Het maatschappelijke belang bevindt zich daarin dat de gevraagde informatie inzicht geeft in de rol van de Nederlandse overheid bij het commerciële tv-hulpprogramma Ontvoerd en door welke belangenafweging de betrokken overheidsinstanties zich laten leiden, anders dan rechtstatelijkheid. De samenwerking wordt nog steeds ontkent door de betrokken overheidinstanties, ook al tonen documenten van dezelfde instanties hoe groot de betrokkenheid en samenwerking met het tv-programma is.

"De bedoeling van het programma is door hun ouders ontvoerde kinderen, daar waar mogelijk en op een legitieme wijze, terug te halen uit het buitenland" schrijft de hoofdinspecteur van het Landelijk Bureau Vermiste Personen (LBVP), tevens gedragsdeskundige in een email. "Als landelijke eenheid hebben wij met () en de producent van het programma daarover afspraken met hen gemaakt. De ministeries van BuZa en Justitie waren hier ook bij betrokken."  Bijna met trots lijkt hij in zijn email het belang van de liaison officers voor het tv-programma te beschrijven: "In de zaken die Ontvoerd tot nu toe gedaan heeft in verschillende landen was er altijd wel een onverwacht probleem, waarbij onze liaisons meerdere keren van onschatbare waarde zijn geweest."

De e-mail van deze hoofdinspecteur van het #LBVP, tevens gedragsdeskundige, toont niet alleen samenwerking tussen overheid en Simpel Media toont, ook een redacteur van het tv-programma Simpel Media #Ontvoerd heeft het zo begrepen, blijkt uit het berichtje waarin deze redacteur het Ministerie van Buitenlandse Zaken wil bedanken voor de fijne samenwerking (ja, het staat er, samenwerking) en het vertrouwen. "Het was ontzettend fijn", vervolgt deze redacteur, "om in samenwerking met heel veel waardevolle partijen, zoals jullie, zo'n mooi programma te mogen maken. "Nog fijner", zo wordt de dank-e-mail afgesloten, "was het om met z'n allen mensen te mogen helpen."

Uit de eerste Wob-documenten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en het Ministerie van Buitenlandse Zaken ontstaat het beeld dat de ministeries het maatschappelijke probleem van kinderontvoering uit handen hebben gegeven aan een commercieel productiebedrijf Simpel Media / commerciële tv-zender RTL in de vorm van het tv- programma #Ontvoerd. Een team met (particuliere) rechercheurs een land worden ingevlogen om met behulp van het Ministerie van Veiligheid en het Ministerie van Buitenlandse Zaken in veel gevallen tegen internationale verdragen in, ongeoorloofd, en met geweld en veel schade voor kinderen hen weg te halen bij de in het buitenland wonende ouder. Bovendien, zo is uit onderzoek van Nederlandse en buitenlandse onderzoeksjournalisten zoals FTM, Medialogica en Sexta às 9 gebleken, is er in sommige zaken geen sprake van internationale kinderontvoering. En ook al zijn de betrokken ambtenaren in deze zaken hiervan op de hoogte, toch lijken ze geen enkele terughoudendheid te tonen om #JohnvandenHeuvel voor zijn tv-programma tegemoet te komen.  Zo heeft het Openbaar Ministerie, op verzoek van de politie, #Ontvoerd gefaciliteerd met opsporings- en rechtsmiddelen, ook als er geen sprake is van vermissing of internationale kinderontvoering. "De signalering van de kinderen is alleen nodig om de politie-medewerking ter plaatse te bevorderen", schrijft de jeugdrechercheur. Waar de kinderen zijn in deze zaak is bekend, die zitten in een kolonie volgens de jeugdrechercheur, en zijn dus niet vermist. Een signalering is nodig zodat het tv-programma bij de kinderen kan komen. Dat er op moment van signalering nog een civiele procedure omtrent gezag loopt doet niet ter zake.

Ook in de zaak-Portugal is er geen grond voor een EAB dat met instemming van het Openbaar Ministerie louter wordt ingezet om moeder van het kind te kunnen scheiden.  Bovendien is het Openbaar Ministerie er van op de hoogte dat Ontvoerd het EAB zal gebruiken om de aanhouding van de moeder en de gedwongen afgifte van het kind te filmen en uit te zenden.

Niet alleen lijkt de overheid misbruik te maken van bevoegdheden. Ook de aanname dat met het handelen van de overheid in samenwerking met Ontvoerd het belang van de betrokken kinderen gediend zijn, is moeilijk vol te houden na de beelden van een huilende kind dat om moeder schreeuwt, kinderen die veel verzet tonen als ze worden meegenomen door John van den Heuvel c.s., een kind dat over een gevaarlijke rivier wordt meegenomen omdat de autoriteiten, gealarmeerd dat het kind is ontvoerd, de grenzen hebben dichtgegooid. En dat allemaal voor spannende tv. Zo schreef een ambassademedewerker van de Nederlandse Ambassade in Bulgarije: "De emotionele lading van (internationale) kinderontvoeringen samen met het feit dat resultaten middels de procedure onder het Haags Verdrag veelal langer op zich laten wachten dan gewenst maakt het een geslaagd tv-onderwerp (onderhavige uitzending had een kijkersdichtheid van 1,7 miljoen."  Het Haags kinderontvoeringsverdrag, door overheden in het leven groepen om met deze delicate kwestie van internationale kinderontvoeringen om te gaan, en waartoe Nederland partij is, wordt bewust opzij gezet.

Wat zijn de overwegingen van de Nederlandse overheid om voor het tv-programma #Ontvoerd buiten haar eigen bevoegdheden te handelen, acties te faciliteren waarbij het belang van het kind niet gediend is, en tegen de Tweede Kamer een kul verhaal op te hangen terwijl de documenten van diezelfde overheid boekdelen spreken? Dat blijft de grote vraag.